مدیتیشن و سیستم عصبی خودمختار
شاید شنیده باشید که مدیتیشن میتواند سیستم عصبی مرکزی شما را درمان کند. امّا، این به چه معناست و چگونه عمل میکند؟ مدیتیشن سیستم عصبی پاراسمپاتیک را فعال میکند که اثری آرام بخش دارد. امّا این تعادل است، نه آرامش. این نشانهٔ واقعی سلامت سیستم عصبی است. سیستم عصبی خودمختار (ANS) بخشی از سیستم عصبی مرکزی شماست که اعمال ناخودآگاه بدن، مانند تنفس، ضربان قلب، فشار خون و هضم را تنظیم میکند. دو شاخهٔ اصلی سیستم عصبی خودمختار، اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک هستند.
- سیستم اعصاب سمپاتیک: SNS در درجهٔ اول توسط استرس فعال میشود. SNS که اغلب به عنوان “سیستم ستیز یا گریز” شناخته میشود، توجّه ما را بالا برده و برای فعالیت آماده میکند. فشار خون و ضربان قلب افزایش مییابد، هضم متوقف میشود و انرژی به عضلات فرستاده شده و آنها را برای انقباض آماده میکند. SNS به تمام قسمتهای بدن گسترش مییابد.
- سیستم اعصاب پاراسمپاتیک: اگر SNS شتاب دهندهٔ بدن ما باشد، PNS را میتوان ترمز در نظر گرفت. PNS به عنوان سیستم «استراحت و هضم» شناخته میشود؛ ضربان قلب و فشار خون را کاهش میدهد و هضم غذا را آغاز میکند. اعصاب PNS بسیار کوچکتر هستند و فقط به سر، اندامهای داخلی اولیه و اندام تناسلی خارجی گسترش مییابند.
SNS و PNS به یک اندازه برای عملکرد سالم سیستم عصبی مهم هستند. آنها برای حفظ هموستاز با هم همکاری میکنند. مشکلات زمانی آعاز میشوند که این سیستمها خارج از تعادل عمل میکنند.
اگر ANS به درستی عمل کند، سیستم اعصاب سمپاتیک در صورت نیاز وارد عمل شده و پس از یک دوره فعالیت، دوباره آرام میشود. ناتوانی در عبور کامل از یک استرس حاد یا قرار گرفتن مداوم در معرض استرس باعث عدم تعادل بین این دو سیستم میشود. هرگز کل بدن ما درگیر پاسخِ استرس نمیشود، و در عین حال، فرصتی برای استراحت مطلق نیز وجود ندارد. بلکه، به دلیل فعالسازی سیستم SNS، آشفته، بیقرار یا مضطرب باقی میمانیم.
مدیتیشن برای بهبود سیستم عصبی
هرچند ANSتا حد زیادی مسئول اعمالی است که بدون فکر کردن انجام میدهیم، امّا تحت تأثیر قصدهای آگاهانهمان نیز قرار می گیرد. از آنجایی که ارتباط ذهن و بدن یک خیابان دو طرفه است، مدیتیشن میتواند به ANSکمک کند تا به حالت هموستاتیک بازگردد. مدیتیشن تجربیات ما را آگاهانهتر میکند، به ما یاد میدهد افکار، احساسات یا موقعیتهایی که ما را تحت فشار قرار میدهند را رها کنیم و از نظر فیزیکی نیز هم بدن و هم ذهن را آرام میکند.
مدیتیشن با ۴ روش موجب افزایش تعادل سیستم عصبی خودمختار میشود:
- افزایش آگاهی: مدیتیشن کمک میکند تا نسبت به وضعیت ذهنی یا احساس بدنی خود آگاهی پیدا کنیم. با این اطلاعات میتوانیم به آنچه بدن نیاز دارد پاسخ دهیم. هنگامی که SNS فعال میشود، ممکن است لازم باشد پیاده روی کنیم، برای دویدن به بیرون برویم یا با چند نفس عمیق آرامش خود را به دست آوریم. گاهی اوقات، تشخیص لحظهٔ استرس مهم است و به ما کمک میکند آن را رها کنیم.
- تنظیم عاطفی: یک تمرین منظم مدیتیشن به ما میآموزد که ما افکار و احساسات خود نیستیم، و همهٔ آنها نیز شایستهٔ مشارکت ما نیستند. ایجاد فاصله بین محرک و واکنش به ما زمان میدهد تا نحوهٔ پاسخ خود را انتخاب کنیم. در این بین، ما میتوانیم با جدا شدن از منبع استرس، از فعالسازی SNS جلوگیری کنیم.
- آرامش ببشتر: مدیتیشن سیستم اعصاب پاراسمپاتیک را فعال کرده، و با ایجاد آرامش، فعالیت سیستم اعصاب سمپاتیک را تا حدی کاهش میدهد. مدیتیشن ضربان قلب و فشار خون را کاهش میدهد، به ما میآموزد عمیقتر نفس بکشیم و به ما کمک میکند بهتر بخوابیم. آرامش بیشتری که هنگام مدیتیشن احساس میکنیم، با بهبود ذهن آگاهی و تنظیم عاطفی مرتبط است.
- بینش عمیقتر: مدیتیشن بر خلاف فرضیات و داستانها، ما را در واقعیت لحظهٔ حال نگه میدارد. اغلب، داستانها، و نه واقعیت، منبع استرس ما هستند. مشاهدهٔ این که چگونه ذهن به سمت اغراق یا تثبیت گرایش پیدا میکند، این احتمال را در ذهن ما به وجود میآورد که همهٔ فرضیات ما الزاماً صحیح نیستند. یادآوری این موضوع میتواند رفتار ما را تغییر دهد.
هنگامی که در واقعیت لحظهٔ حال زندگی میکنیم، یاد میگیریم به هر موقعیت به مناسبترین شکل واکنش نشان دهیم. اگر مجبوریم فرار کنیم، این کار را میکنیم. در غیر این صورت، با خیال راحت استراحت خواهیم کرد. وظیفهٔ مدیتیشن در تقویت سیستم عصبی خاموش کردن سیستم اعصاب سمپاتیک نیست، بلکه به هر دو سیستم اجازه میدهد تا در تعادل بوده و عملکرد هماهنگی داشته باشند.
دیدگاهتان را بنویسید