علائم ، نشانهها و اصول درمانی اختلال دو قطبی
آیا مشکل شما اختلال دو قطبی است؟ چگونه علائم و نشانهها را شناسایی کنیم و برای مانیا (شیدایی)، نیمه شیدایی و افسردگی دو قطبی کمک مناسب دریافت کنیم؟
اختلال دوقطبی چیست؟
همه ما احوال خوب یا بد را تجربه میکنیم اما برای افراد مبتلا به اختلال دوقطبی (که با نامهای جنون ادواری یا افسردگی روانپریشانه نیز از آن یاد میشود) تجربه این احوالات به شدت تشدید شده خواهد بود. احوال خوب به حد شیدایی و احوال بد به حد افسردگی مزمن میرسد؛ این تنها به معنای داشتن احوال خوب و بد گذرا و ناپایدار نیست بلکه چرخههای تغییر حال افراد مبتلا به دوقطبی ممکن است هفتهها، ماهها یا حتی سالها به طول انجامد. و بر خلاف تغییر احوال در حالت عادی، هنگام درگیری با دوقطبی این تغییرات به قدری شدید است که تاثیراتی بر کار و تحصیل، روابط و زندگی روزمره شما گذاشته و در آنها اختلالاتی ایجاد میکند.
دلایل ایجاد دوقطبی در فرد همچنان به طور کامل شناخته نشده است اما به ظاهر امری موروثی میباشد. اولین دوره شیدایی یا افسردگی دوقطبی، معمولا در سالهای نوجوانی یا اوایل بزرگسالی رخ میدهد. علائم آن میتواند جزئی یا مبهم باشد؛ به همین دلیل دوقطبی در افراد زیادی به درستی تشخیص داده نشده یا در کل نادیده گرفته میشود؛ همین موضوع باعث رنج کشیدن نابجای فرد تا مدتها میشود. از آنجایی که بیماری دوقطبی در صورت درمان نشدن، تشدید مییابد، شناخت علائم آن امری ضروری است. شناخت هر مسئلهای و تصدیق آن قدم اول برای بهبود و بازگشت به روند عادی زندگی است.
باور اشتباه: افراد دارای اختلال دوقطبی امکان درمان و داشتن زندگی عادی ندارند.
حقیقت: بسیاری از افرادی که دارای اختلال دوقطبی هستند، روابط خوب، شغلی مناسب و زندگی شادی دارند. زندگی کردن با بیماری دوقطبی ممکن است چالش برانگیز باشد اما با استفاده از درمانهای مناسب، داشتن مهارت های سازگاری و سیستم حمایتی کارآمد، فرد میتواند مانند هر فرد دیگری زندگی خوبی را در پیش گرفته و نشانههای بیماری به خوبی مهار کند.
باور اشتباه: افراد دارای اختلال دوقطبی دائما در حال جهش میان دو حالت شیدایی و افسردگی هستند.
حقیقت: برخی افراد دائما در حال جهش میان افسردگی و شیدایی شدید هستند اما بیشتر افراد مبتلا به اختلال دوقطبی زمانهای طولانی در حالت افسردگی باقی میمانند. همچنین ممکن است دوره شیدایی به قدری خفیف باشد که فرد متوجه آن نشود. علاوه بر این ممکن است فرد مدتهای طولانی علائمی از این بیماری نشان ندهد.
باور اشتباه: اختلال دوقطبی تنها بر احوال روحی فرد تاثیر دارد.
حقیقت: اختلال دوقطبی میتواند بر سطح انرژی، قوه قضاوت، حافظه، تمرکز، اشتها، الگوی خواب، میل جنسی و عزت نفس فرد مبتلا تاثیر بگذارد. همچنین ارتباطاتی میان بیماری دوقطبی و اضطراب، مصرف مواد مخدر و برخی بیماریهای جسمی(مانند دیابت، بیماریهای قلبی و عروقی، میگرن و فشارخون بالا) کشف شده است.
باور اشتباه: برای مهار دوقطبی به جز مصرف دارو، هیچ کار دیگری از دست فرد بر نمیآید.
حقیقت: در حالی که درمان بنیادی و اصلی برای اختلال دوقطبی مصرف دارو میباشد، اما جلسات مشاوره و تکنیکها کمک به خود نیز میتواند کارآمد باشد. شما میتواند با انجام کارهایی مانند ورزش، داشتن تغذیه مناسب، داشتن خواب منظم، نظارت بر احوال روحی خود، دور نگه داشتن خود از شرایط استرس زا و بودن در حضور افراد حمایتگر، به روند درمانی خود کمک کنید.
اختلال دوقطبی در افراد گوناگون، به شکلهای مختلف دیده میشود؛ علائم، شدت و الگوهای تکرار متعددی در افراد دیده میشود. برخی افراد بیشتر به سمت افسردگی یا شیدایی متمایل هستند در صورتی که دیگران ممکن است هر دوی این حالات را به یک میزان تجربه کنند. برخی اختلال احوال را مکررا تجربه میکنند در حالی که برخی تنها چند مرتبه در طول عمر خود با آن مواجه میشوند.
در دوره شیدایی دوقطبی، داشتن احساساتی اعم از انرژی کاذب، خلاقیت و نئشگی ممکن است. اگر شما در دوره شیدایی به سر میبرید به احتمال زیاد بسیار پرحرف شده، به ندرت میخوابید و دچار بیشفعالی شدهاید. همچنین ممکن است احساس شکستناپذیری داشته و اعتقاد داشته باشید که سرنوشت بسیار باشکوهی در انتظار شماست.
دوره شیدایی در ابتدا حس خوبی به فرد میدهد اما در ادامه از کنترل او خارج شده و ممکن است او را وادار به انجام رفتارهای بیپروایانه کند: رفتارهایی مانند قمار کردن با سرمایه خود، داشتن روابط جنسی پرخطر، یا انجام سرمایهگذاریهای احمقانه. به عنوان مثال شما ممکن است به شدت زودرنج و خشمگین شده باشید و دائما با دیگران درگیر شوید و در صورتی که دیگران با رفتارها و برنامههای شما موافقت نکنند آنها را سرزنش و تحقیر کنید. حتی برخی ممکن است دچار توهم شده و صداهایی را در ذهن خود بشنوند.
نشانههای رایج شیدایی عبارتند از:
- احساس خوشبینی و نشئگی غیرمعمول یا احساس زودرنجی شدید
- داشتن باور غیرواقع بینانه و بلندپروازانه به خود و قدرت خود
- داشتن خواب بسیار کم اما انرژی بسیار بالا
- صحبت کردن با سرعت بسیار بالا به طوری که دیگران متوجه حرفهای شما نشوند
- افکار پریشان: از این شاخ به آن شاخه پریدن میان ایدههای خود
- حواس پرتی مزمن: ناتوانی در تمرکز کردن
- اختلال در قوه قضاوت فرد و شتاب زدگی
- بی پروا و بدون اندیشیدن به عواقب، کاری کردن
- توهم و هذیان(در موارد حاد)
علائم نیمه شیدایی
نیمه شیدایی نسبت به شیدایی وخامت کمتری دارد. در دوره نیمه شیدایی شما احساس نشئگی، کارآمدی پرانرژی بودن دارید اما همچنان قادر خواهید بود به زندگی روزمره خود نیز برسید و از واقعیت دور نشوید. دی نگاه دیگران تنها ممکن است به نظر آید که حال شما بسیار خوب است. اما نیمه شیدایی نیز میتواند باعث شود تصمیماتی بگیرید که به روابط، کار و اعتبار شما لطمه خواهند زد. همچنین نیمه شیدایی معمولا در نهایت تبدیل به شیدایی کامل شده و یک دوره افسردگی را در پی خواهد داشت.
علائم افسردگی دوقطبی
در گذشته افسردگی دوقطبی بخس از افسردگی معمول دانسته میشد اما با افزایش تحقیقات در این زمینه، متخصصان تفاوتهایی برای آنها و روش درمان آنها در نظر گرفته اند.
برای بیشتر افرادی که افسردگی دوقطبی را تجربه میکنند، داروهای ضدافسردگی تجویز نمیشود؛ حتی گمان میرود که داروهای ضدافسردگی باعث تشدید دوقطبی فرد خواهد شد. این داروهای میتواند محرکی برای شیدایی یا نیمه شیدایی باشد و تناوب و چرخه تغییر احوالات فرد را تحت تاثیر قرار داده و در عملکرد دیگر داروهای تثبیت کننده اختلال ایجاد کند.
با وجود شباهتهای زیاد این دو نوع افسردگی، برخی علائم تنها در افسردگی دوقطبی دیده میشود. به عنوان مثال امکان داشتن احساساتی مانند زودرنجی، عذاب وجدان، تغییرات احوال غیرقابل پیشبینی و بیقراری، در افسردگی روقطبی بیشتر است. ممکن است شما کم تحرک شده، آرام تر صحبت کرده و یا وزن اضافه کنید. همچنین ممکن است شما دچار افسردگی روانپریشانه بشوید؛ در این شرایط شما از واقعیت دور شده و مشکلاتی را در زندگی شخصی و کاری خود تجربه خواهید کرد.
علائم عمده افسردگی دوقطبی:
- احساس ناامید، نارحتی و پوچی
- زودرنجی
- عدم احساس لذت
- خستگی یا کاهش انرژی
- کم تحرکی و کسلی فیزیکی و روحی
- تغییر در وزن و اشتها
- اختلال خواب
- اختلال در حافظه و تمرکز
- احساس حقارت و عذاب وجدان
- داشتن افکاری راجع به مرگ یا خودکشی
علائم دورههای ترکیبی
در دورههای ترکیبی دوقطبی، علائم شیدایی، نیمه شیدایی و افسردگی مشاهده میشود. یکی از علائم رایج داشتن احساس افسردگی به همراه پریشانی، زودرنجی، اضطراب، بیخوابی، حواس پرتی و افکار پریشان است. این ترکیب انرژی بالا با احوال ناخوش ریسک خودکشی را در فرد بالا میبرد.
دوقطبی پیش رونده چیست؟
برخی از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی نوع پیش رونده آن را تجربه میکنند: در این نوع شما بیش از ۴ دوره شیدایی یا افسردگی را در کمتر از ۱۲ ماه تجربه خواهید کرد. تغییر حالات فرد میتواند به سرعت و مکررا انجام شود و دائما مانند یک پاندول ساعت در حال حرکت از حال خوب به حال بد یا برعکس باشد. دوقطبی پیش رونده میتواند به سرعت از کنترل خارج شود و معمولا در صورت عدم درمان مناسب و به موقع دوقطبی رخ میدهد.
انواع دوقطبی
اختلال دوقطبی نوع اول (شیدایی یا دورههای ترکیبی): این نوع رایج و شناخته شده تر جنون ادواری است که درآن فرد حداقل یک دوره شیدایی یا دوره ترکیبی را تجربه میکند. معمولا دوقطبی نوع اول حداقل یک دوره افسردگی را نیزز شامل میشود(نه همیشه).
اختلال دو قطبی نوع دوم (نیمه شیدایی و افسردگی): در این نوع شما شیدایی کامل را تجربه نخواهید کرد و در ازا دورههای نیمه شیدایی و افسردگی حاد را تجربه خواهید کرد.
دوقطبی متناوب خلقی (نیمه شیدایی و افسردگی خفیف): این نوع دوقطبی در واقع نوع خفیف آن است که شامل تغییرات بالینی احوال فرد میشود؛ نشانهها و علائم شیدایی و افسردگی در این نوع، بسیار خفیف تر هستند.
درمان اختلال دوقطبی
اگر شما متوجه علائم اختلال دوقطبی در خود یا فرد دیگری شدید، برای درمان لحظهای درنگ نکنید. نادیده گرفتن این مشکل باعث از بین رفتن آن نخواهد شد: بلکه تنها این بیماری را تشدید میکند. زندگی کردن با دوقطبی و اجتناب از درمان آن باعث به وجود آمدن مشکلاتی در روابط، کار و حتی سلامت شما خواهد شد. اما خبر خوب این است که دوقطبی میتواند کاملا درمان شود و تشخیص و درمان هرچه سریعتر آن میتواند از به وجود آمدن بسیاری از مشکلات جلوگیری کند.
اگر شما به دلیل حس خوبی که در دوره شیدایی دارید، بی رغبت به شروع دوره درمان هستید، آگاه باشید که برای این انرژی خوب و نشئگی بهایی را باید بپردازید. شیدایی و نیمه شیدایی معمولا دردسرساز شده و آسیبهایی را به فرد و اطرافیان او وارد میکند.
اصول درمانی این اختلال
اختلال دوقطبی به درمان طولانی مدت نیاز دارد. دوقطبی یک اختلال مزمن است و امکان بازگشت آن وجود دارد، بنابراین حتی زمانی که احساس میکنید بهتر شده اید باید درمان را همچنان ادامه دهید. بیشتر افراد برای جلوگیری از بازگشت بیماری نیاز دارند تحت درمان دارویی باقی بمانند.
درمانهایی علاوه بر درمان دارویی برای این اختلال وجود دارد. معمولا درمان دارویی به تنهایی برای مهار علائم این بیماری کافی نیست. بهترین راه درمان برای اختلال دوقطبی ترکیبی از داروها، جلسات مشاوره، ایجاد تغییرات در الگوهای زندگی و داشتن سیستم حمایتی در اجتماع اطراف خود، است.
راههای کمک به خویشتن برای مهار دوقطبی
دست و پنجه نرم کردن با اختلال دوقطبی به هیچ وجه آسان نیست اما این بدین معنا نیست که این بیماری میتواند زندگی شما را به کل بر هم زند. برای مهار علائم این اختلال شما باید در تصمیمگیریهای خود هوشمندانه عمل کنید. سبک زندگی شما و عادتهایتان تاثیر هنگفتی بر احوال شما دارد و با کنترل آنها میتوانید نیاز خود به داروها را کمی کاهش دهید.
راههایی برای کمک به خود در این راستا
مطالعه کنید. اطلاعات خود را در مورد اختلال دوقطبی بالا و بالاتر ببرید. هرچه علم شما در این موضوع بیشتر باشد بهتر میتوانید به روند بهبود خود کمک کنید.
تحرک داشته باشید. ورزش کردن بر حال روحی شما تاثیر میگذارد و ممکن است باعث شود دورههای شیدایی یا افسردگی کمتری را تجربه کنید. ورزشهای هوازی که باعث به حرکت در آمدن دست و پاهای شما میشود مانند پیاده رویریال دو، شنا، کوهنوردی یا رقص بسیار برای سیستم عصبی و مغز شما سودمند هستند.
مراقب استرسهایتان باشید. از شرایط استرس زا دوری کرده و در میان زندگی شخصی و کاری خود تعادل برقرار کنید. همچنین از تمرینهایی برای آرام شدن مانند مدیتیشن، یوگا یا تنفس عمیق استفاده کنید.
از دیگران کمک بطلبید. داشتن افرادی که بتوانید برای کمک و تشویق به آنها رجوع کنید بسیار مهم است. به یک گروه ملحق شده یا با دوست معتمدی صحبت کنید. کمک خواستن از دیگران به معنای ضعف شما نیست. در حقیقت بسیاری از دوستان شما از اینکه برای کمک به سراغ آنها رفته اید به شدت مسرور خواهند شد.
با دوستان و خانواده خود ارتباط خود را گرم نگه دارید. هیچ چیز مانند داشتن یک سیستم حمایتی از افرادی که شما را دوست دارند و به شما گوش فرا میدهند نمیتواند فرد را در برابر شرایط اضطراب زا آرام کند.
تصمیمات در راستای داشتن زندگی سالم بگیرید. داشتن کیفیت خواب خوب و تغذیه سالم میتواند باعث پایدار شدن احوال شما شود. هم چنین داشتن یک الگوی خواب منظم بسیار حائز اهمیت است.
نظارهگر احوال خود باشید. نشانهها را دنبال کنید و به دقت تغییرات احوال روحی خود را نظاره کنید تا در صورت تشخیص مشکلی به سرعت به آن رسیدگی کنید.
اختلال دوقطبی و خودکشی
دوره افسردگی در دوقطبی بسیار حاد میباشد و ریسک خودکشی در آن همواره وجود دارد. حقیقت این است که احتمال اقدام به خودکشی در دوره افسردگی دوقطبی بسیار بالاتر از افسردگی معمولی است؛ همچنین شیوه خودکشی در افراد دوقطبی معمولا مهلک تر است.
ریسک اقدام به خودکشی در افراد دورقطبی که مکررا دورههای افسردگی و دوره ترکیبی را تجربه کرده و یا سابقه مصرف الکل یا دیگر مواد مخدر داشته، یا سابقه خودکشی در اعضای خانواده او وجود دارد بسیار بالاتر است.
هشدارهای مربوط به خودکشی:
- صحبت از مرگ، آسیب زدن به خود یا خودکشی
- داشتن احساس ناامیدی یا ناتوانی
- داشتن احساس حقارت یا سربار بودن برای دیگران
- انجام کارهای پرخطر و بیپروا بودن
- خداحافظی کردن یا سر و سامان دادن به اوضاع برای بعد از خود
- جست و جوی اسلحه یا قرص به منظور استفاده برای خودکشی
دلایل و محرکها
همچنان دلیل مشخصی برای پدیدار شدن دوقطبی کشف نشده است. برخی از افراد به صورت ذاتی بیشتر مستعد ابتلا به این بیمای هستند اما این بدین معنا نیست که تمام افراد دارای ضعف شخصیتی یا تروما در نهایت دچار این اختلال میشوند؛ بنابراین ژنتیک تنها عامل تاثیرگذار در این مورد نیست. برخی تحقیقات بر روی مغز افراد دچار دوقطبی، تغییراتی در شکل مغز را نشان دادهاند. تحقیقات دیگری نیز به عدم تعادل در پیامرسانهای عصبی، کارکرد نامعمول تیروئید، اختلال ریتم سیستمهای دورهای زیستی و سطح بالای کورتیزولهای هورمونهای استرس را در افراد مبتلا به دو قطبی تشخیص دادهاند.
عوامل بیرونی و روانشناسی نیز در روند پیشرفت این اختلال تاثیر دارند. به این عوامل محرکها میگویند. محرک ها میتوانند باعث به وجود آمدن دورههای شیدایی یا افسردگی شده یا علائمی که پیش از این در فرد مشاهده میشده است را تشدید کنند. هرچند، بسیار از دورههای دوقطبی محرک مشخصی برای رخ دادن ندارند.
استرس: شرایط استرس زا برای فردی که از لحاظ ژنتیکی مستعد دوقطبی است، میتواند محرک باشد. این شرایط معمولا تغییرات هنگفتی ر (چه خوب و چه بد) در بر دارند مانند: ازدواج، رفتن به شهر دیگری برای تحصیل، از دست دادن یک عزیز یا اخراج یا منتقل شدن در محل کار.
مصرف مواد مخدر: هرچند مصرف مواد مخدر باعث به وجود آمدن اختلال دوقطبی نمیشود اما میتواند محرکی برای شروع یه دوره یا تشدید علائم باشد. مواد مخدری مانند کوکائین، اکستازی و آمفتامین میتوانند محرک شیدایی و الکل و داروهای آرام بخش میتوانند محرک افسردگی در فرد باشند.
داروها: برخی از داروها، مانند داروهای ضد افسردگی، میتوانند محرک شیدایی باشند. بعضی از داروهای دیگر که میتوانند محرک شیدایی باشند عبارتند از: داروهای سرماخوردگی، داروهای کاهش اشتها، کافئین، کورتیکواستروئید و داروهای تیروئید
تغییرات فصلی: دوره های شیدایی یا افسردگی معمولا پس از تغییرات فصلی رخ میدهند. شیدایی در فصل تابستان و افسردگی در زمستان، پاییز و بهار محتمل تر است.
کمبود خواب: خواب کم -هرچند به مقدار تنها چند ساعت- میتواند محرکی برای دوره شیدایی باشد.
منبع: helpguide.org
دیدگاهتان را بنویسید